Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę wśród podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo przewozów kolejowych w Polsce. W raporcie informuje, że mimo stwierdzonych nieprawidłowości, ocenia pozytywnie działalność kolei.
Kontrola NIK na kolei miała na celu sprawdzenie, jak podmioty odpowiedzialne za bezpieczeństwo przewozów kolejowych wykonują swoje zadania oraz ustalenie, co utrudnia funkcjonowanie systemu bezpieczeństwa na kolei. Przeglądem zostały objęte PKP PLK S.A., PKP S.A., Komenda Główna Straży Ochrony Kolei oraz Urząd Transportu Kolejowego.
Rok 2016 okazał się najbezpieczniejszy dla transportu kolejowego w ciągu ostatnich 5 lat. Spadła o prawie 9% ilość wypadków na liniach kolejowych z 638 w 2015 roku do 581 w 2016 roku, o 26% zmniejszyła się również liczba ofiar śmiertelnych z 228 do 169. Zmalała także o 26% liczba najechań pojazdów kolejowych na osoby przechodzące przez tory w miejscach niedozwolonych, natomiast o 24% obniżyła się ilość kradzieży i dewastacji infrastruktury kolejowej.
Poprawa nastąpiła również w kwestii ochrony pasażerów i przewożonych ładunków. W latach 2012-2016 odnotowano spadek przestępstw popełnionych w pociągach i na terenie kolejowym, w tym m.in. kradzieży przesyłek (o -16%), kradzieży cudzej rzeczy (o -64,5%), rozbojów i wymuszeń (o -57%) oraz bójek i pobić (o -72%).
Pomimo pozytywnej oceny działalności podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo na kolei, ustalone w kontroli nieprawidłowości oraz szacunkowe dane liczby wypadków wskazują według NIK, że stan bezpieczeństwa przewozów kolejowych w Polsce nie jest w pełni zadowalający. Do niepokojących zjawisk zaliczyć można wzrost w 2016 roku liczby wypadków kolejowych - o 18% zwiększyła się liczba najechań pojazdu kolejowego na pojazd drogowy na przejazdach kolejowo-drogowych kat. D, o 66% wzrosła ilość zdarzeń związanych z ruchem pojazdu kolejowego oraz o 73% więcej było niebezpiecznych epizodów związanych z zamknięciem lub przełożeniem zwrotnicy kolejowej.
96% eksploatowanych w Polsce linii kolejowych jest zarządzanych przez PKP PLK S.A. Okazuje się, że mimo systematycznej poprawy stanu techniczno-eksploatacyjnego infrastruktury, blisko połowa linii kolejowych wymaga naprawy lub kompleksowej modernizacji. Największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa przewozów jest wykorzystywanie torów w złym stanie technicznym oraz brak napraw. Kontrole przeprowadzone na zlecenie NIK w roku 2017 wykazały wiele nieprawidłowości obniżających poziom bezpieczeństwa przewozów kolejowych. Były one spowodowane nierzetelnym wypełnianiem przez PKP PLK S.A. obowiązków w zakresie utrzymania we właściwym stanie technicznym m.in. nawierzchni kolejowej i podtorza, urządzeń detekcji stanów awaryjnych taboru kolejowego, urządzeń sterowania ruchem kolejowym oraz sieci trakcyjnej i jej konstrukcji wsporczych.
W raporcie NIK wykazano także zastrzeżenia wobec zbyt powolnego wdrażania europejskiego systemu sterowania ruchem kolejowym (ERTMS), który stanowi podstawę systemu bezpieczeństwa przy prowadzeniu pojazdów kolejowych.
