Kary dla pracodawców za nieprzestrzeganie przepisów BHP
14.11.2024
Aktualności, BHP, Obowiązki BHP pracodawcy,
Każdy pracodawca jest zobowiązany zorganizować takie warunki w miejscu pracy, by spełniały wymogi zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Dotyczy to bardzo wielu aspektów pracy, m.in. maszyn, sprzętu, ubioru, czy samego miejsca pracy, nawet jeśli nie jest związane z warunkami szkodliwymi. Nieprzestrzeganie przepisów BHP to ryzyko poniesienia konsekwencji przez pracodawcę. Jakiego rodzaju to konsekwencje? O czym powinien bezwzględnie pamiętać pracodawca, by uniknąć nałożenia kary? O szczegółach piszemy w poniższym artykule.
Wymogi prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy
Organem, który sprawuje w Polsce nadzór nad poprawnym wypełnianiem obowiązków BHP, jest Państwowa Inspekcja Pracy (PIP). Z kolei najważniejsze przepisy, które obligują pracodawcę do odpowiednich działań względem pracowników w zakresie BHP, znajdują się w kodeksie pracy. Większość tego, co najważniejsze, znajdziemy w dziale dziesiątym. Jest to m.in.:
- Organizowanie pracy zapewniając bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
- Reagowanie na potrzeby związane z zapewnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy;
- Rozwijanie w sposób spójny polityki działalności, której celem będzie stały rozwój w zakresie zapewniania bezpieczeństwa i higieny pracy;
- Reagowanie na wyjątkowe przypadki pracowników, m.in. osób młodocianych, kobiet w ciąży i kobiet karmiących.
Z przepisami BHP i zasadami panującymi na konkretnym stanowisku, powinien być zaznajamiany każdy pracownik. To niezwykle ważne, ponieważ pozwoli uniknąć negatywnych konsekwencji, jeśli dojdzie po którejś stronie - pracownika lub pracodawcy - do złamania przepisów BHP.
Obowiązki dotyczące zasad BHP - czy tylko pracodawca?
Warto pamiętać o tym, że tak samo jak pracodawcę mogą spotkać konsekwencje nieprzestrzegania przepisów BHP, tak również łamanie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa może poskutkować karami. W wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy udział biorą wszystkie osoby, które tworzą dane środowisko pracy. Choć niniejszy artykuł traktuje przede wszystkim o konsekwencjach łamania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracodawcę, to warto podkreślić, że nie tylko on zobowiązany jest do przestrzegania ustalonych zasad. Niezależnie od tego, która strona zasady łamie, może dojść do niebezpiecznych sytuacji i wypadków przy pracy, a tego należy stanowczo unikać.
Jakie kary grożą pracodawcy za nieprzestrzeganie przepisów BHP?
Jeśli dochodzi do łamania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracodawcę, skutkiem mogą być dwa rodzaje konsekwencji:
- Kara pieniężna;
- Konsekwencje karne.
Kara pieniężna
Należy tu również wspomnieć, że nie ma znaczenia, czy na skutek łamania przepisów przeciwpożarowych, czy przepisów BHP, doszło do jakiegokolwiek wypadku. Już samo nieprzestrzeganie przepisów BHP i tworzenie ryzyka związanego z brakiem wdrożenia regulacji BHP, jest wystarczającym powodem, dla którego instytucja nadzorująca może nałożyć na pracodawcę karę. Ile może wynosić kara pieniężna dla pracodawcy, który łamie zasady BHP?
- Sama grzywna związana z łamaniem zasad BHP może wynosić od 1000 do 30 000 złotych.
- Jeśli w zakładzie pracy ma miejsce wizyta inspektorów PIP, kary finansowe mogą mieć kilka kolejnych wymiarów: od 500 do 1000 złotych kary za stanowiska, które narażają pracowników na niebezpieczeństwo. Dodatkowo mandat 2000 złotych w sprawach, w których PIP jest oskarżycielem publicznym.
- Poważne wykroczenia, w tym m.in. zatrudnianie pracowników w sposób nielegalny lub ewidentne lekceważenie zasad BHP - mandat do 5 tysięcy złotych. Ta kara może być nałożona, jeśli dochodzi do takich przewinień po raz kolejny w ciągu dwóch lat.
Same mandaty i grzywny to jednak nie wszystko, jeśli weźmiemy pod uwagę szerszy kontekst finansowy. Inspektor ma bowiem prawo nakazać zamknięcie stanowisk pracy, które zagrażają bezpieczeństwu pracowników. Jeśli do tego dojdzie, może to wobec pracodawcy skutkować np. utratą linii produkcyjnej, ważnych kontraktów, czy przerwaniem ciągłości produkcji. W szerszej skali, skali zakładającej nieprzerwaną produktywność zakładu, tego rodzaju zdarzenia mogą skutkować stratami finansowymi, które będą dużo wyższe niż grzywny.
Konsekwencje karne
Istnieją jednak jeszcze poważniejsze konsekwencje, które mogą zostać wdrożone, jeśli dojdzie do rażącego złamania przepisów BHP i poważnych tego skutków, np. śmierci pracownika. Wówczas pracodawca, w myśl przepisu o tym, że naraził pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Jeśli sąd uzna, że tego rodzaju oskarżenie jest zasadne, osoba odpowiedzialna za taki stan rzeczy podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Jednocześnie warto pamiętać, że pracownik, który doznał szkody w wyniku zaniedbań swojego pracodawcy, ma prawo dochodzić stosownego zadośćuczynienia. Ten wydatek również może być dla pracodawcy mocno obciążający. Tym większy, im większy będzie uszczerbek na zdrowiu pracownika, który jest ofiarą nieprzestrzegania przez pracodawcę przepisów BHP.
Jakie kary grożą pracownikowi za nieprzestrzeganie przepisów BHP?
Pracodawca jest oczywiście odpowiedzialny za swoich pracowników, ale może dochodzić do sytuacji, w których w sposób wystarczający dopełnił swoich obowiązków, ale nie wypełniają ich pracownicy. Do bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy są zobowiązani również oni. Tymczasem zdarza się, że nie znają tych zasad lub świadomie je lekceważą, np. nie korzystają z przydzielonych środków ochrony indywidualnej, nie chcą poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym, czy ogólnie łamią zasady bezpieczeństwa w czasie pracy. W takich przypadkach to pracodawca ma prawo nałożyć karę na swojego pracownika. Może być to:
- Kara upomnienia;
- Kara nagany:
- Kara pieniężna.
Karę upomnienia i nagany pracodawca może nałożyć m.in. za nieprzestrzeganie przez pracownika przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy. Jednak jeśli w grę wchodzi łamanie podstawowych zasad bezpieczeństwa może to być zarówno kara upomnienia, nagany, jak i kara finansowa. Decyzja o tym, jaki rodzaj kary zostanie zastosowany, należy do pracodawcy. Doprecyzować warto również kwestię kar finansowych. W przypadku jednego przewinienia lub jednego nieusprawiedliwionego dnia nieobecności w pracy, kara nie może przekroczyć jednodniowego wynagrodzenia pracownika. Łączna suma kar pieniężnych nie może natomiast przekroczyć dziesiątej części wynagrodzenia, które przypada pracownikowi do wypłaty.
Kary dla pracodawców za nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy - co zrobić, by ich uniknąć?
Różnego rodzaju kary za nieprzestrzeganie zasad BHP to konsekwencje wcześniejszych działań pracodawcy. Warto zatem odpowiednie kroki powziąć już wcześniej, by nie doprowadzić do sytuacji, w której walczymy już z samymi skutkami. Co robić, aby zwiększyć pewność, że pracownicy mają zapewnione odpowiednie warunki, a niespodziewana kontrola nie wykryje żadnych nieprawidłowości?
- Analizować luki występujące na poszczególnych stanowiskach i w poszczególnych zadaniach. Przy współpracy ze specjalistą z dziedziny BHP wdrażać działania zaradcze.
- Korzystać z systemów i wsparcia, czasem również zewnętrznego (jak na przykład nasza platforma e-learningowa, która umożliwia pobieranie raportów i wspomaga pilnowanie kalendarza szkoleń BHP), dzięki któremu dowiemy się o ewentualnych zmianach w prawie. Pilnowanie aktualności wszelkich szkoleń również jest tu niezwykle istotne.
- Transparentnie komunikować się z pracownikami, a także promować u nich pozytywne zachowania w odniesieniu do BHP.
- Dbać o wykonywanie wszelkich niezbędnych przeglądów, a także aktualizować na bieżąco instrukcje.
- Konsultować wymagania prawne ze specjalistami.
- Podchodzić poważnie i indywidualnie do zgłoszeń pracowników.
Tego rodzaju działania z pewnością znacząco ograniczą ryzyko, a tym samym dadzą pracodawcy więcej spokoju i pozwolą budować bezpieczne środowisko pracy.
Nie jesteś pewien, czy kwestie związane z BHP są w Twojej firmie odpowiednio prowadzone? Skontaktuj się z nami - umówimy profesjonalny audyt.
Dowiedz się więcej z artykułów:
