Każda osoba niepełnosprawna, pomimo ograniczeń, dysponuje zasobami - sprawnością określonych funkcji, wiedzą czy też predyspozycjami psychicznymi, dzięki którym może podjąć pracę w danym zawodzie. O czym powinien pamiętać pracodawca, który chce zatrudniać osoby niepełnosprawne?
Niepełnosprawność to długotrwały stan, w którym występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka, na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych.
Wyróżnia się:
Stopień niepełnosprawności może zostać ustalony przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności, ZUS lub KRUS. W orzeczeniu umieszcza się symbol przyczyny niepełnosprawności. Jest to podstawą do określenia warunków pracy, jaką może wykonywać dana osoba.
Orzekaniem do celów rentowych zajmuje się lekarz orzecznik ZUS. Kwalifikuje on, osoby z niepełnosprawnością, jako:
Ocenę warunków pracy wykonuje u pracodawcy inspektor BHP wykonujący zadania służby BHP w uzgodnieniu z lekarzem medycyny pracy, sprawującym opiekę nad zakładem pracy. Co ważne, stanowisko pracy należy dostosować do stopnia niepełnosprawności pracownika. Jeśli pracodawca ubiega się o dotację z tego tytułu, miejsce pracy pracownika niepełnosprawnego podlega ocenie przez Państwową Inspekcję Pracy. Dopiero po uzyskaniu pozytywnej opinii PIP oraz spełnieniu wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracownik może podjąć pracę.
Osoby niepełnosprawne oraz ich pracodawcy powinni respektować zalecenia lekarza medycyny pracy lub lekarza prowadzącego leczenie. Postępowanie niezgodne z wytycznymi służby medycznej może bowiem spowodować pogorszenie stanu zdrowia pracownika. Zgodnie z Art. 229 Kodeksu pracy, wszystkie osoby starające się o pracę, powinny dostarczyć pracodawcy orzeczenie, wystawione przez lekarza medycyny pracy, stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Badania te wykonuje się na koszt pracodawcy.
Zgodnie z Art. 237 3 Kodeksu pracy, pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Każdy nowy pracownik musi więc odbyć szkolenie wstępne BHP - instruktaż ogólny i stanowiskowy, a z biegiem stażu pracy - szkolenie okresowe BHP. Co więcej, obowiązkiem zakładu pracy jest opracowanie oceny ryzyka zawodowego dla każdego stanowiska pracy. Ten przepis będzie więc również dotyczył stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej.
W tej kwestii należy powołać się na Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Zgodnie z § 48 pracodawca zatrudniający pracowników niepełnosprawnych ma obowiązek zapewnienia technicznych i organizacyjnych wymagań miejsc ich pracy. Jak to rozumieć?
Pracodawca ma obowiązek zapewnić między innymi:
Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a czas pracy osoby niepełnosprawnej o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Podsumowując, pracodawca powinien skierować kandydata do lekarza medycyny pracy, po otrzymaniu stosownego orzeczenia przystosować miejsce pracy dla niepełnosprawnego pracownika, przeszkolić go w zakresie bhp, a także zapoznać go z oceną ryzyka zawodowego. Należy pamiętać, że na pracodawcy ciąży odpowiedzialność nie tylko wynikająca z przepisów, ale również odpowiedzialność społeczna. Pracodawca ma również obowiązek równego traktowania wszystkich pracowników.
