Cyberprzemoc w pracy

Za rozwojem technologicznym, który me wiele pozytywnych stron, idą również nowe zagrożenia i nowe zjawiska. Jednym z nich jest cyberprzemoc, którą z powodu wysokiej cyfryzacji pracy zajął się Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. W kwietniu został opublikowany raport autorstwa dr Magdaleny Warszewskiej-Makuch. Jakie możemy z niego wyciągnąć wnioski? Jak to się może przejawiać w miejscu pracy?

Zacznijmy od definicji

Cyberprzemoc to „systematyczne narażenie pracownika na negatywne działania przy użyciu technologii komunikacyjnych”. To nowe wyzwanie w środowiskach pracy w XXI wieku. System pracy uległ diametralnej zmianie. Niepokojące są nowe możliwości - każdy z nas wysyła wiadomości sms, robi codziennie zdjęcia, nagrywa filmy i pobiera komunikatory internetowe – ułatwiające atakowanie potencjalnych ofiar. Zjawisko cyberprzemocy jest trudne do zdiagnozowania, ponieważ sprawca może długo pozostawać anonimowy. Wpływa na to możliwość zakładania fałszywych kont na portalach społecznościowych. Ofiara może się domyślać, kto jest autorem np. obraźliwych wpisów, natomiast w im większym zespole lub organizacji pracuje, tym trudniej będzie jej wskazać dokładną osobę.

Tradycyjny mobbing był łatwiejszy do zdiagnozowania - ktoś mógł być świadkiem aktów agresji czy złych wypowiedzi przełożonego na temat pracownika. Agresji elektronicznej nie widzimy, a za sprawą mediów społecznościowych, choć nadawca wiadomości trafia do szerszej grupy obserwatorów, trudno mu coś udowodnić. Cyberprzemoc staje się coraz bardziej popularna dzięki wszechobecnemu wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Statystyki - jak często dochodzi do aktów cyberprzemocy?

Najczęściej doświadczali cyberprzemocy pracownicy z gałęzi gospodarki, których sektory najbardziej narażone są na cybermobbing, czyli z IT i finansów. Z negatywnymi zachowaniami regularnie spotkało się tam blisko 13% ankietowanych pracowników. Niemal połowa miała styczność z cyberprzemocą przynajmniej raz w roku., a 7,3 proc. zgłaszało, że jest nękanych co najmniej raz w tygodniu. Najbardziej narażone są więc osoby pracujące w branżach o wysokim poziomie cyfryzacji.

Przejawy cyberprzemocy - przykłady

Obecnie pracownicy komunikują się głównie online. Sporo czasu spędzają w rzeczywistości wirtualnej. W rezultacie ofiara ma poczucie mniejszej zdolności ochrony przed sprawcą, ponieważ to co dzieje się w Internecie, wydaje się mniej uchwytne.

Za pomocą narzędzi informacyjno-komunikacyjnych może mieć miejsce:

• powtarzalne nękanie– wysyłanie obraźliwych komunikatów i osobistych wiadomości np. na firmowym czacie, Messengerze czy Whats App
• oczernianie, szerzenie drogą elektroniczną plotek - wypowiadanie się o ofierze w krzywdzący  sposób w sieci
• podszywanie się przez sprawcę pod ofiarę i zamieszczanie w jej imieniu ośmieszających informacji
• wykluczenie ofiary z danej grupy społecznej, np. z czatu dotyczącego integracji
• ignorowanie telefonów, maili lub innych wiadomości przesyłanych przez pracownika drogą elektroniczną;
• ukrywanie przed pracownikiem ważnych maili bądź dokumentów, aby uniemożliwić mu prawidłowe wykonywanie pracy;
• hakowanie prywatnych informacji i wykorzystywanie ich do zdyskredytowania pracownika;
• udostępnianie w sieci i publiczne zamieszczanie zdjęć np. z życia prywatnego lub filmów pracownika, aby go ośmieszyć;
• kradzież tożsamości pracownika;
• bezpośrednie grożenie ofierze wyrządzeniem jej krzywdy.

Możliwe skutki cyberprzemocy dla zdrowia psychicznego pracowników

Cyberprzemoc w miejscu pracy może niekorzystanie wpływać na wydajność i efektywność, ponieważ może powodować: depresję, lęk, stres pourazowy (PTSD), obniżenie samooceny, a nawet objawy psychosomatyczne jak bóle głowy czy bezsenność. Przekłada się to więc na obniżenie jakości pracy, a nawet długotrwałe zwolnienia chorobowe. Ofiary cyberprzemocy nie mogą odciąć się od źródła notorycznego stresu. Izolują się od zespołu, zranione negatywnymi zrachowaniami.

Poważne konsekwencje cyberprzemocy dla całej organizacji

Badania pokazały, że przemoc w pracy wpływa na wydajność całej organizacji. Ofiara musi poświęcić sporo energii na swoją obronę, a sprawcy cyberprzemocy poświęcają czas na nękanie, np. za pośrednictwem osobistych komunikatorów. Osoby postronne, niezwiązane z negatywnymi zachowaniami, ale je obserwujące, również tracą motywację do pracy.

Jak reagować? Odpowiedni Human Resource Management

Przede wszystkim, warto budować właściwą kulturę organizacji i pokazywać, że nie toleruje się aktów agresji. Nie obawiać się podejmowania działań. Wszystkimi przypadkami cyberprzemocy, zgłoszonymi przez pracowników, należy się skrupulatnie zająć. Warto też zainwestować w szkolenia dla zespołu i integracje, które nikogo nie wykluczają. Pamiętajmy, że dobre lub złe wrażenie o firmie budujemy już pierwszego dnia, po przyjściu pracownika do pracy. Kluczowy jest więc również dobry onboarding, w którego skład wchodzi obowiązkowe szkolenie wstępne BHP.

Podsumowując, w dzisiejszym świecie rozpowszechnianie fałszywych informacji jest dużo łatwiejsze, niż kilkadziesiąt lat temu. Zachowanie anonimowości np. na publicznym forum internetowym jest łatwe nawet dla osób, które nie mają doświadczenia w IT. Co za tym idzie, cyberprzemoc w pracy jest coraz powszechniejszym zjawiskiem. Warto więc przeszkolić zespół z tej tematyki.